زمان مطالعه: 9 دقیقه

مال اکلوژن، به معنی نامرتبی و به هم ریختگی دندان‌ها و فک‌ها است. زمانی که فردی به مال اکلوژن دچار بوده، وقتی دهان خود را می‌بندد، دندان‌های بالا و پایین به درستی روی هم قرار نمی‌گیرند. این موضوع می‌تواند به دلایل مختلفی مانند قرار نداشتن فک بالا و پایین در یک راستا باشد. در بیشتر موارد، مال اکلوژن ارثی بوده و به این معنا است که اگر والدین بیولوژیکی، پدربزرگ و مادربزرگ یا خواهر و برادر شما نیز دندان‌های نامرتب داشته باشند، احتمال دارد که شما نیز دندان‌های نامرتب داشته باشید؛ اما عوامل دیگری مانند ضربه به دندان نیز می‌تواند باعث ایجاد آن شود.

مهم‌ترین علائم مال الکوژن چیست؟

برای این‌که متوجه شوید به مال اکلوژن دچار هستید بهتر است با علائم آن آشنا شوید. از مهم‌ترین علائم اکلوژن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تراز غیر طبیعی دندان‌ها
• ظاهر غیر طبیعی صورت
• مشکل یا ناراحتی هنگام گاز گرفتن یا جویدن
• مشکلات گفتاری (نادر)، از جمله لیپ
• تنفس دهانی (تنفس از طریق دهان بدون بستن لب‌ها)
• ناتوانی در گاز گرفتن صحیح غذا (اپن بایت)
• وجود مشکلات گفتاری

انواع کلاس‌های مال اکلوژن کدم‌اند؟

 مال‌ اکلوژن که به معنای ناهنجاری در قرارگیری دندان‌ها و فک‌ها نسبت به یکدیگر است؛ به سه کلاس اصلی تقسیم‌بندی می‌شوند که هرکدام به گونه‌ای بر روی ظاهر و عملکرد دهان تاثیر می‌گذارند و منجر به درد در دهان می­گردند.

به طور معمول، سه مال اکلوژن کلاس ۱، کلاس ۲ و کلاس ۳ وجود دارد که پس از انجام عکس‌برداری با اشعه ایکس و تعیین تراز دندان‌های شما، دندانپزشک شما نوع مال اکلوژن شما را بررسی می‌کند. برخی از بیماران ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، در حالی که برخی ممکن است درد شدید را تجربه کنند. در ادامه به بررسی انواع کلاس‌های مال اکلوژن می‌پردازیم:

مال اکلوژن کلاس ۱

 یکی از انواع مال اکلوژن­ها کلاس ۱ است که از شایع‌ترین نوع آن محسوب می‌گردد. این نوع از مال اکلوژن که بین ۵۰ تا ۶۰ درصد از افراد جوان بین سنین ۶ تا ۱۷ سال را مبتلا می‌کند؛ دندان‌های آسیاب به درستی روی هم قرار می‌گیرند، اما سایر دندان‌ها به خوبی هم تراز نمی‌شوند.

مال اکلوژن کلاس ۲

مال اکلوژن کلاس ۲ نوع دیگری از مال اکلوژن است که افراد زیادی به آن دچار می‌شوند. زمانی که دندان‌های آسیاب بالایی نسبت به دندان‌های پایینی خود، به سمت جلو یا عقب، به صورت نامناسب قرار می‌گیرند، این امر نه تنها منجر به ایجاد مشکلاتی در جویدن می‌شود؛ بلکه باعث ایجاد تغییراتی در فرم صورت می‌گردد.

مال اکلوژن کلاس ۳ (مال اکلوژن شدید)

از نادرترین نوع مال اکلوژن، کلاس 3 است که در این نوع از مال اکلوژن، دندان‌های آسیاب پایینی نسبت به دندان‌های آسیاب بالایی خیلی جلوتر قرار گرفته‌اند. این پروگناتیا که فک پایین پیشرفته نامیده می‌شود، گاهی اوقات با چانه‌ای که بسیار جلوتر قرار گرفته است و یا عقب‌نشینی فک بالایی مشخص می‌گردد.

 زمانی که تمام دندان‌های پایینی روی دندان‌های بالایی همپوشانی داشته باشند، این مال اکلوژن را اکلوژن معکوس یا بایت معکوس می‌نامند؛ بنابراین، عدم تعادل در دندان‌ها که مانع جویدن می‌شود، باعث ساییدگی زودرس دندان‌ها و تغییر در لبخند شده و هم‌چنین، مشکلات زیادی مانند گردن درد، کمردرد، وزوز گوش و غیره را به وجود می‌آورد.

انواع مال اکلوژن دندان چیست؟

به‌طورکلی، مال اکلوژن یک اصطلاح دندانپزشکی برای دندان‌های نامرتب بوده که در انواع مختلفی وجود دارد. در ادامه به معرفی انواع مال اکلوژن می‌پردازیم:

ازدحام بیش از حد

یکی از انواع مال اکلوژن، ازدحام بیش از حد دندان‌ها در دهان است. به همین دلیل برای درمان آن، بیشتر افراد به متخصص ارتودنسی مراجعه می‌کنند. ازدحام بیش از حد، به دلیل کمبود فضا در دهان فرد ایجاد می‌شود.

فاصله گذاری

ایجاد فاصله به دلیل کوچکی دندان‌ها، مکیدن طولانی مدت انگشت شست، افتادن دندان‌ها و فشار وارد کردن به دندان توسط زبان است. این مشکل بین دو یا چند دندان رخ می‌دهد که منجر به ایجاد فاصله بین دندان‌ها می‌شود و بر روند رویش دندان‌های دائمی کودک تاثیر می‌گذارد.

اپن بایت

هنگامی که دندان‌های جلویی پایین و بالایی شما روی هم قرار نمی‌گیرند، باعث ایجاد شکاف در داخل دهان می‌گردد. به این مشکل، اپن بایت گفته می‌شود. اگر اپن بایت دندان‌های جلویی شما را تحت تاثیر قرار دهد، به آن اپن بایت قدامی نامیده می‌گویند. با این حال، این مشکل می‌تواند در هر دو طرف دهان شما نیز رخ دهد.

اورجت

اورجت که نوع دیگری از مال اکلوژن است، دندان‌های بالایی شما از دندان‌های پایینی جلوتر زده و در نتیجه فرد در جویدن مواد غذایی و هم‌چنین، صحبت کردن با مشکل مواجه می‌شود.

اوربایت

نوع دیگری از مال اکلوژن، اوربایت است. همپوشانی روی دندان‌های پایین تا حدی طبیعی است، اما زمانی که این حالت غیرطبیعی باشد، باعث اوربایت می‌شود. دندان‌های جلویی بالایی شما ممکن است باعث گاز گرفتن لثه‌های فرد شده و یا دندان‌های جلویی پایین سقف دهان فرد را گاز بگیرند.

آندربایت

آندربایت که یکی دیگر از نوع مال اکلوژن است؛ به عنوان کراس بایت قدامی نیز شناخته می‌شود، زمانی رخ می‌دهد که دندان‌های جلوی پایین شما از دندان‌های جلویی بالایی بیرون زده باشند.

کراس بایت

کراس بایت، می‌تواند در هر دو طرف فک، دندان‌های جلو یا عقب رخ دهد. افرادی که به این نوع از مال اکلوژن مبتلا هستند، رنج زیادی را متحمل می‌شوند؛ زیرا در کراس بایت، دندان‌های بالایی فرد دندان‌های پایینی او را گاز می‌گیرند.

دیاستما

دیاستما که به‌طورکلی به عنوان دندان‌های شکاف شناخته می‌شود، یک بیماری دندانی است که در آن فاصله‌ای بین دو دندان مجاور ایجاد می‌شود. این شکاف به طور معمول در دو دندان جلو ایجاد می‌گردد.

دندان از بین رفته

دندان از بین رفته که هیپودنشیا نیز نامیده می‌شود، به دلیل رشد نامناسب دندان یا ضربه ایجاد می‌گردد؛ که می‌تواند باعث ایجاد درد در دهان فرد شود.

روش‌های درمان مال اکلوژن

تعداد بسیار کمی از افراد دارای تراز کامل دندان‌ها بوده و در برخی موارد جزئی نیازی به درمان ندارند؛ اما بسیاری از افراد دیگر وجود دارند که دارای مشکلات مال اکلوژن شدیدی هستند و باید برای بررسی و درمان به متخصص ارتودنسی مراجعه نمایند. به‌طورکلی، درمان اکلوژن به صورت زیر انجام می‌شود:

• شما می‌توانید با استفاده از تمیز کردن دندان‌ها، خطر پوسیدگی دندان‌ها و بیماری‌های پریودنتال (لثه یا پریودنتیت) را کاهش دهید.
• هم‌چنین، با از بین بردن فشار بر روی دندان‌ها، فک‌ها و ماهیچه‌ها، می‌توانید خطر شکستن دندان‌ها و علائم اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) را کاهش دهید.
• استفاده از بریس­ها یا وسایل دیگر: برای درمان مال اکلوژن، نوارهای فلزی در اطراف برخی از دندان‌ها قرار گرفته و یا باندهای فلزی، سرامیکی یا پلاستیکی به سطح دندان‌ها متصل می‌کنند. این سیم‌ها یا فنرها به دندان‌ها نیرو وارد نموده و در گذر زمان باعث منظم شدن آن‌ها می‌گردد.
• برداشتن یک یا چند دندان: درصورتی‌که دندان‌ها به شدت ازدحام ایجاد نمایند و مال اکلوژن شدید باشد، پزشک با برداشتن بخشی از آن‌ها، این مشکل را برطرف می‌کند.
• جراحی: در برخی از موارد نادر، نیاز به تغییر شکل فک برای بلند کردن یا کوتاه کردن آن است. در این نوع درمان، برای تثبیت استخوان فک از سیم، صفحه یا پیچ استفاده می‌شود.
• مسواک زدن و نخ دندان کشیدن: یکی دیگر از راه‌های درمان مال اکلوژن، مسواک زدن و نخ دندان کشیدان و هم‌چنین، مراجعه منظم به دندانپزشک است. با توجه به اینکه روی بریس‌ها ممکن است پلاک ایجاد ‌شود، بنابراین درصورتی‌که به‌ درستی برداشته نشود، می‌تواند به طور دائمی روی دندان‌ها جا بیفتد و یا باعث پوسیدگی دندان شود.

عوامل تشدید کننده مال اکلوژن

یک اکلوژن دندانی آسیب دیده می‌تواند چندین سال بعد به مال اکلوژن منجر شود؛ به عبارت دیگر، برخی شرایط یا عادات وجود دارد که ممکن است شکل و ساختار فک شما را تغییر دهد. به همین دلیل، برای جلوگیری از تشدید مال اکلوژن، باید هر چه سریع‌تر در کودکان و نوجوانان در حال رشد، این موضوع مورد تشخیص و شناسایی قرار گیرد و زودتر درمان گردد. در اینجا عوامل تشدید کننده اصلی مال اکلوژن آورده شده است:

• جویدن بیش از اندازه آدامس
• خوابیدن فقط به یک طرف
• ناخن جویدن
• محافظت نکردن از فک در هنگام ورزش‌های خشن
• استفاده مکرر از پستانک بعد از 3 سالگی
• استفاده طولانی مدت از تغذیه با شیشه در اوایل دوران کودکی
• مکیدن انگشت شست در اوایل کودکی
• آسیب‌هایی که منجر به ناهماهنگی فک شما می‌شود.
• تومور در دهان یا فک فرد
• دندان‌های غیرمعمول یا نهفته
• مراقبت‌های دندانی که منجر به پرکردن، روکش‌ها یا بریس­های دندانی نامناسب می‌شود.
• انسداد راه هوایی (تنفس دهان) که به طور بالقوه ناشی از آلرژی یا بزرگ شدن آدنوئیدها یا لوزه‌ها است.

چگونه از ایجاد مال اکلوژن پیشگیری کنیم؟

همان‌طور که اشاره کردیم مال اکلوژن، ممک است به دلیل عوامل زیادی ایجاد شود؛ اما راه‌هایی وجود دارد که با استفاده از آن‌ها می‌توانید از ایجاد آن جلوگیری نمایید. در ادامه به برخی از این راه‌ها می‌پردازیم:

• اگر سابقه خانوادگی مال اکلوژن دارید، بهتر است در سنین نوجوانی، معاینات مکرر را برای فرزندان خود انجام دهید تا در صورت وجود هر مشکلی آن را زودتر تشخیص داده و برای درمان آن اقدام نمایید.
• در کودکان، جلوگیری از مکیدن انگشت شست می‌تواند احتمال تغییر در موقعیت دندان‌های بالا و پایین را کاهش دهد.
• از دیگر راه‌های جلوگیری از ایجاد مال اکلوژن، عدم استفاده از پستونک توسط کودکان است؛ زیرا پستونک می‌تواند تاثیر زیادی بر احتمال ایجاد مال اکلوژن بگذارد.

نتیجه‌گیری

مال اکلوژن، یکی از آسیب‌های دندانی است که می‌تواند تاثیر زیادی بر ظاهر و لبخند شما بگذارد. همان‌طور که می‌دانید برای عملکرد صحیح روزانه مانند غذا خوردن و صحبت کردن دندان‌ها و فک باید در یک راستا قرار بگیرند ولی در مال اکلوژن وضعیت دندان‌ها و فک به این صورت نبوده و در نتیجه، می‌تواند باعث ایجاد مشکلات و عوارضی مانند مشکل در گفتار و جویدن، مشکلات تنفسی، تغییر ساختار، درد فک، گاز گرفتن زبان، مشکل در باز و بسته شدن دهان و شلوغی دندان می‌شود.

 بنابراین، توصیه می‌شود که در صورت مبتلا بودن به مال اکلوژن، در سریع‌ترین زمان ممکن به دندان‌پزشک مراجعه نمایید تا به درمان آن بپردازد. انواع مختلف مال اکلوژن را می‌توان با استفاده از ارتودنسی، ترمیم دندان، جراحی‌های دندانی و سایر روش‌های دهان، بر اساس توصیه‌های متخصصان دندانپزشکی، درمان کرد.

سوالات متداول