همه آن چیزی که باید درباره جرمگیری بدانیم
همه آن چیزی که باید درباره جرمگیری بدانیم
آیا می دانید چه زمانی نیاز به جرمگیری دندان پیدا می کنید؟ جرمگیری پلاک دندان را از بین می‌برد. پلاک یک ماده چسبنده است که به طور مداوم (خصوصا پس از مصرف میان وعده، وعده‌های غذایی و نوشیدنی) روی دندان‌ها تشکیل می‌شود. این لایه نازک حاوی باکتری‌هایی است که جرم دندان نامیده می‌شوند و می‌توانند با ترشح اسید باعث بروز پوسیدگی و دیگر مشکلات دندانی شوند.
هنگامی که غذا می‌خورید، باکتری‌های موجود در دهان، کربوهیدرات‌های مواد غذایی را به اسید تجزیه می‌کنند. این اسید با ذرات باقیمانده از مواد غذایی و بزاق مخلوط می‌شود و پلاک را ایجاد می‌کند. هر فرد به‌صورت معمول هر شش ماه یکبار به جرمگیری نیاز دارد. این دوهر برای کسانی که بیشتر مستعد تشکیل جرم و پلاک روی دندان‌هایشان هستند یا ارتودنسی کرده‌اند، کوتاه‌تر است. البته دقت داشته باشید که جرمگیری زیاد می‌تواند مضر باشد.
جرم‌گیر همراه با روش دیگری به نام روت پلنتیگ انجام می‌شود. در این روش جرم و باکتری‌های روی ریشه دندان تمیز می‌شوند. به این صورت خطر پوسیدگی دندان بسیار کم می‌شوند.
جرمگیری دندان چیست؟
جرمگیری دندان به انگلیسی معادل Teeth Scaling است. گاهی به این درمان دندانپزشکی، بروساژ دندان هم گفته می‌شود. این درمان که نوعی پاک‌سازی عمیق دندان است، یکی از خدمات دندانپزشکی است که پلاک و کلکولوس (تارتار) موجود در بالا و زیر خط لثه را از بین می‌برد.
پلاک دندان گاهی منجر به بروز بیماری‌های لثه می‌شود. با این که پلاک همیشه روی دندان‌ها تشکیل می‌شود، اما اگر به‌خوبی تمیز نشود، باکتری‌های موجود در آن می‌توانند باعث التهاب لثه شوند. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، لثه از دندان‌ها جدا می‌شود و فضاهایی به نام پاکت را ایجاد می‌کند. پس از آن، پلاک در این پاکت‌ها به دام می‌افتد و امکان پاک‌کردن آن با مسواک وجود ندارد. در صورت عدم درمان، بیماری لثه ممکن است منجر به ازدست‌دادن استخوان و دندان شود.
فواید جرمگیری دندان
- از پوسیدگی و کرم‌خوردگی دندان جلوگیری می‌کند
پوسیدگی و کرم‌خوردگی دندان، نقطه آغاز مشکلات اساسی دندان هستند. جرمگیری دندان به جلوگیری از بروز این اتفاق و ممانعت از ایجاد حفره در دندان کمک می‌کند. این حفره‌ها میزبان پلاک می‌شوند و به مینای دندان که سخت‌ترین قسمت دندان است آسیب می‌زنند - از بیماری پریودنتال جلوگیری می‌کند
پلاک دلیل بروز بسیاری از مشکلات است و اگر در زیر خط لثه تشکیل شده باشد، به لثه‌ها نیز آسیب می‌زند. این آسیب می‌تواند تا جایی پیشرفت کند که منجر به ازدست‌دادن دندان شود. جرمگیری دندان‌ها، از خط لثه محافظت می‌کند. خط لثه نقش مهمی در ثابت نگه‌داشتن دندان‌ها و حفظ سلامت کلی دهان ایفا می‌کند - لکه‌ها را از بین می‌برد
مصرف چای، قهوه، مایعات رنگی، یا تنباکو باعث شکل‌گیری لکه روی سطح دندان‌ها می‌شود. جرمگیری به پاک‌کردن این لکه‌ها، داشتن لبخندی زیبا و تا حدودی سفیدکردن دندان‌ها کمک می‌کند - از بوی بددهان جلوگیری می‌کند
همان‌طور که گفته شد پلاک، باکتری‌ها را به دام می‌اندازد و تبدیل به تارتار می‌کند که این امر منجر به بوی بددهان می‌شود. در این شرایط با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن نتایج جزئی ای را مشاهده خواهید کرد، بنابراین برای رهایی کامل از بوی بددهان جرمگیری ضروری است
علاوه بر این، جرمگیری عفونت را درمان می‌کند و روند بهبود را تسریع می‌بخشد. همچنین از ریشه دندان‌ها محافظت می‌کند.
مراحل جرمگیری دندان
جرمگیری دندان یکی از رایج‌ترین خدمات دندانپزشکی است که گاهی همراه با روت پلنینگ (Root Planing) انجام می‌شود. در این قسمت شما را با مراحل جرمگیری دندان آشنا خواهیم کرد:
۱) استفاده از بی‌حسی موضعی
جرمگیری و روت پلنینگ به بی‌حسی موضعی برای کنترل درد نیاز دارند. در اولین مرحله از این درمان، دندانپزشک بی‌حسی را درون دهان فرد تزریق می‌کند و ناحیه تحت درمان را بی حس می‌کند. بعد از حدود پنج دقیقه، بی‌حسی اثر می‌گذارد و می‌توان کار را شروع کرد. در طول این مدت بیدار و هوشیار هستید اما هیچ دردی را احساس نخواهید کرد.
۲) جرمگیری
مرحله دوم، جرمگیری است. در این مرحله، دندانپزشک پلاک و جرم را از این نواحی پاک می‌کند:
- زیر لثه
- بین لثه
- روی انتهای تاج دندان
- در اطراف ریشه دندان
جرمگیری یا به‌صورت دستی یا با ابزار اولتراسونیک همچون دستگاه جرمگیری دندان کویترون (Cavitron) انجام می‌شود. هر دو تکنیک به طور مؤثر پلاک و تارتار سخت‌شده را از بین می‌برند. ابزار جرم‌گیر به‌صورت اریب در زاویه ۴۵ تا ۹۰ درجه نسبت به دندان قرار می‌گیرد. دندان‌ها و سطوح ریشه‌ها در یک حرکت عمودی، چرخشی یا افقی خراش داده و تمیز می‌شوند.
۳) روت پلنینگ
دنتین (عاج)، سمنتوم، مینا و پالپ دندان چهار جزء اصلی دندان هستند. در صورت ادامه داشتن پریودنتیت، این بیماری به سمنتوم، عاج یا هر دو آسیب می‌رساند. روت پلنینگ فرایندی است که به صاف‌کردن سطوح ناهموار و حذف باکتری‌های زیرلثه‌ای کمک می‌کند. در طول روت پلنینگ، دندانپزشک به طور عمقی قسمت زیر لثه‌ها را تمیز می‌کند تا پلاک و تارتار را از روی ریشه دندان‌ها (جایی که استخوان‌ها تحت تأثیر عفونت قرار گرفته‌اند) پاک کند.
این فرایند سمنتوم (لایه کلسیفیه‌ای که ریشه دندان را می‌پوشاند) را به طور کامل حذف می‌کند. همچنین گاهی روت پلنینگ شامل برداشتن یک‌لایه بسیار کوچک از سطح دنتین است؛ دنتین لایه دوم دندان است که در زیر مینای دندان قرار دارد.
۴) شستشوی نهایی
پس از اتمام این فرایند، دندانپزشک محل موردنظر را شستشو می‌دهد تا باکتری‌های باقیمانده را از بین ببرد. سپس برای اطمینان از این که بافت لثه به‌طور مناسبی رشد می‌کند کمی فشار روی لثه اعمال می‌کند.
برای جرمگیری ابتدا پزشک بعد از بی‌حسی، به‌صورت دستی یا با استفاده از دستگاه جرمگیری می‌کند و با روت پلنتیگ باکتری‌های زیر لثه و روی ریشه را از بین می‌برد.
چه مدت یکبار نیاز به جرمگیری دندان است؟
این که هرچند وقت یکبار به جرمگیری یا بروساژ دندان نیاز دارید، به‌سلامت دندان‌ها و لثه‌هایتان بستگی دارد. به طور معمول، اکثر بیماران سالم هر ۶ ماه یکبار به جرمگیری دندان نیاز دارند. دفعات تکرار این درمان به این بستگی دارد که رسوبات با چه سرعتی در دهانتان شکل می‌گیرند. در برخی از بیماران، رسوبات نسبتا سریع (هر ۳ الی ۴ ماه یکبار) تشکیل می‌شوند.
جرمگیری بیش‌از‌حد در افرادی که مینای دندان خیلی نازک و ضعیف، سطوح ساییده شده یا فلوئوروزیس تاج دندان دارند، ممکن است منجر به تشدید این عیوب شود. در این شرایط، دندانپزشک توصیه می‌کند که این درمان را با فواصل طولانی‌تری انجام دهید، بهداشت دهان و دندان را به‌خوبی رعایت کنید و برای معاینات دوره‌ای مراجعه کنید تا از تجمع پلاک روی دندان‌هایتان جلوگیری شود.
عوارض جرمگیری دندان
اگرچه جرمگیری دندان مزایای زیادی دارد اما گاهی با عوارض جانبی مانند موارد زیر همراه است:
- اگر سیستم ایمنی ضعیفی دارید، احتمال این که پس از این جرمگیری دچار عفونت شوید وجود دارد.
- بروساژ دندان ممکن است لثه‌ها را متورم و حساس کند.
- اگر اصول بروساژ دندان به‌درستی رعایت نشوند، پس از جمع و سفت شدن لثه‌ها، ریشه‌ها آشکار می‌شوند که این امر ممکن است منجر به خونریزی لثه‌ها شود.
- درد خفیف و ضربان‌دار و حساسیت به مواد غذایی گرم، سرد و قندی که از رایج‌ترین عوارض جانبی گزارش‌شده پس از جرمگیری دندان هستند.
- ممکن است فرد به برخی از مواد استفاده‌شده، آلرژی نشان دهد.
خطرات مرتبط با جرمگیری معمولا جزئی هستند و حدود ۵ الی ۷ روز طول می‌کشند. اگرچه در موارد شدیدتر، این عوارض ممکن است چندین هفته ادامه پیدا کنند.
معایب جرمگیری غیراصولی دندان
برخی از معایب جرمگیری یا بروساژ دندان عبارت‌اند از:
- می‌تواند باعث آسیب عصبی شود.
- اتصال مجدد لثه به دندان را تضمین نمی‌کند.
- ممکن است باعث عقب‌رفتن لثه شود.
- گاهی این کار منجر به سوزش لثه‌ها می‌شود.
- گاهی مواد موجود در دندان‌های پر‌شده از جای خود بیرون می‌آیند.
- علاوه بر این، این احتمال وجود دارد که بروساژ دندان و روت پلنینگ، باکتری‌های مضر را وارد جریان خون کنند – که این وضعیت منجر به باکتریمی یا عفونت خون می‌شود.
معمولا دندانپزشک پس از جرمگیری دندان، برای جلوگیری از عفونت و کمک به بهبودی، دهان‌شویه یا آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند.
همان‌طور که دیدید جرمگیری با اینکه ساده به نظر می‌رسد ولی اگر با دقت انجا نشود، می‌تواند عوارض بدی داشته باشد. مانند هر روش درمانی دیگری برای جرم گیری دندان هم باید در انتخاب دندانپزشک دقت زیادی داشته باشید.
مراقبت‌های پس از جرمگیری دندان
بعد از انجام جرمگیری موارد زیر را رعایت کنید:
- هنگامی که از داروی بی‌حسی استفاده می‌شود، ممکن است تا چند ساعت بعد، لب‌ها، دندان‌ها و زبانتان بی حس باشند. تا زمانی که بی‌حسی کاملا از بین نرفته از جویدن خودداری کنید.
- توصیه می‌شود که حداقل تا دو ساعت پس از جرمگیری، چیزی نخورید. همچنین برای ۴۸ الی ۷۲ ساعت اول پس از جرمگیری، مواد غذایی نرم مصرف کنید. تا زمانی که لثه‌ها کاملا بهبود پیدا کنند، از مصرف غذاهای گرم یا تند خودداری کنید.
- حداقل تا ۷۲ ساعت پس از جرمگیری از هیچ یک از محصولات تنباکو استفاده نکنید زیرا تنباکو روند بهبودی را آهسته می‌کند.
- شب اول، ناحیه جرم‌گیری‌شده را خیلی آهسته مسواک بزنید. در روز بعد، به‌آرامی نخ دندان کشیدن را آغاز کنید. به‌تدریج در هفته بعد، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن عادی را از سر بگیرید.
- سه بار در روز دهانتان را با آب‌نمک گرم بشویید. برای این کار یک قاشق سوپ‌خوری نمک را در یک فنجان آب گرم بریزید و دهانتان را شستشو دهید تا درد و ورم کاهش پیدا کند.
- درصورتی‌که پزشک برای شما آنتی‌بیوتیک تجویز کرده‌است، مصرف آن را برای مدت‌زمان تعیین شده ادامه دهید، حتی اگر تمام علائم و نشانه‌های عفونت از بین رفته باشند.
بلیچینگ یا جرمگیری دندان؟
خیلی از ما تمیزکردن دندان (جرمگیری) را با بلیچینگ و سفید کردن دندان اشتباه می‌گیریم. اگرچه هدف هر دو درمان دندانپزشکی افزایش اعتمادبه‌نفس و بهبود سلامت و بهداشت دهان و دندان فرد است، اما کاملا با هم متفاوت‌اند.
تفاوت اصلی بین این دو روش این است که بروساژ دندان یک ضروری برای پاک‌سازی پلاک و تارتار و جلوگیری از پوسیدگی دندان‌هاست. ایجاد پلاک و تارتار، یکی از علائم وجود باکتری در دهان است. در صورت عدم درمان، این باکتری‌ها ممکن است منجر به بروز عوارض جانبی نظیر عفونت معده شوند. به همین خاطر برای اطمینان از سلامتی خود باید به طور منظم بروساژ دندان را انجام دهید.
این در حالی است که بلیچینگ بیشتر جنبه زیبایی دارد، زیرا هدف آن ازبین‌بردن لکه‌ها و زردی دندان‌ها و ایجاد لبخندی درخشان‌تر برای شماست. انجام بلیچینگ اغلب ضروری نیست زیرا خیلی از افراد با زردی طبیعی دندان‌هایشان مشکلی ندارند. البته انجام بلیچینگ برای کسانی که دندان‌هایشان لکه‌دار شده‌اند و این وضعیت اعتمادبه‌نفسشان را تحت تأثیر قرار داده، ضروری است. بلیچینگ به‌خودی‌خود فواید زیادی برای سلامت دهان و دندان ندارد، بلکه بیشتر به بهبود ظاهر دندان‌ها و احساس شما نسبت به لبخندتان کمک می‌کند.
جرمگیری یک درمان ضروری برای پاک‌کردن جرم، پلاک و تارتار است در‌حالی‌که بلیچینگ و سفیدکردن دندان فقط جنبه زیبایی دارند و معمولا ضروری نیستند.
خونریزی لثه بعد از جرمگیری
خونریزی لثه بعد از جرمگیری، قابل‌انتظار است. اگر در امتداد خطوط لثه، پلاک و جرم جمع‌شده دارید و هر روز از نخ دندان استفاده نمی‌کنید، احتمال این که بعد از بروساژ دندان دچار خونریزی شوید بیشتر است.
علت وقوع این اتفاق چیست؟ زمانی که ابزار جرمگیری باعث ازهم‌پاشیدن باکتری‌های جمع‌شده در قسمت زیرین لبه‌های لثه می‌شوند، بافت‌هایی که متورم هستند شروع به خونریزی می‌کنند. خونریزی لثه به مدت ۲۴ الی ۴۸ ساعت پس از جرمگیری عادی است. در صورت ادامه داشتن خونریزی حتما با دندانپزشکتان تماس بگیرید، زیرا احتمال بروز خونریزی و عفونت لثه وجود دارد.
برخی از دلایل خونریزی لثه بعد از جرمگیری شامل این مواردند:
۱) جرم و باکتری‌های باقیمانده پس از جرمگیری
گاهی به علت عمق پاکت لثه‌ای یا آناتومی دندان فرد، جرم و باکتری کاملا از روی دندان‌ها و لثه‌ها پاک نمی‌شوند. گاهی بین جرم و سطح ریشه دندان، پیوند شیمیایی بسیار قوی ایجاد می‌شود. این پیوند ممکن است باعث شود که در طول تلاش برای تمیزکردن دندان و لثه، این جرم شکسته شود و تشخیص آن دشوارتر شود.
میکروب‌هایی وجود دارند که نه‌تنها روی سطح ریشه دندان‌ها قرار می‌گیرند، بلکه به بافت‌های اطراف هم حمله می‌کنند. گاهی این حملات میکروب‌ها منجر به خونریزی بافت‌ها می‌شود و جرمگیری و روت پلنینگ به‌تنهایی قادر به حل مشکل نیستند. در این شرایط به تجزیه‌وتحلیل آزمایشگاهی، مصرف آنتی‌بیوتیک و یا جراحی پریودنتال برای شناسایی و حذف این میکروب‌ها نیاز است.
۲) تجربه دندانپزشک
به‌طورکلی، هر چه دندانپزشک باتجربه‌تر باشد و نتیجه‌ی جرمگیری بهتر خواهد بود و عوارض کمتری هم خواهید داشت. از این رو بهتر است قبل از انتخاب دندانپزشک به‌خوبی تحقیق کنید و بهترین دندانپزشک را برای انجام جرمگیری پیدا کنید.
۳) عدم رعایت بهداشت دهان و دندان در خانه
اگر پس از جرمگیری دندان از رعایت بهداشت دهان و دندان غافل شوید، به پلاک این امکان را می‌دهید که دوباره جمع شود. این وضعیت می‌تواند باعث خونریزی لثه‌ها و عمیق‌شدن پاکت‌های پریودنتال شود.
۴) سابقه بیماری، ژنتیک و استرس
اختلالات خونریزی و بیماری‌هایی که بر سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارند ممکن است بیمار را در معرض خونریزی لثه قبل یا بعد از جرمگیری قرار دهند. ژنتیک هم می‌تواند باعث شود که فرد به میزان بالاتری در معرض ابتلا به بیماری لثه قرار داشته باشد. هنگامی که فرد برای مدت طولانی تحت‌فشار استرس یا اضطراب باشد، سیستم ایمنی او ضعیف می‌شود و مبارزه با بیماری پریودنتال برای بدن دشوارتر می‌شود که این وضعیت ممکن است منجر به خونریزی لثه شود.
مطالب مرتبط
دیدگاه‌تان را بنویسید
جدیدترین مطالب
پیوند استخوان چیست و چه زمانی نیاز است؟
همه چیز درباره دندان عقل
همه آن چیزی که باید درباره جرمگیری بدانیم
“من برای ایمپلنت دندان‌های نیش به کلینیک مراجعه کردم. با توجه به خوردگی استخوان لثه، چندین مرکز نتونستن این کار رو انجام بدن”
محمد ابتهاج
“من قبلا جای دیگری دندان‌های لبخندم رو لمینیت کرده بودم که متاسفانه شکستند. با مواد درجه یکی که توی کلینیک برام استفاده کردن بعد از حدود یک‌سال هیچگونه آسیبی ندیده”
بابک برزویی
“مدت‌های کشیدن دندان عقل رو برای دردش به تعویق انداختم. با مراجعه به کلینیک با یک جراحی سنگین و البته بدون درد از شرشون خلاص شدم”
حمید یوسفی
فارسی 
English (UK)