دندان‌پزشکی تخصص‌های متفاوتی دارد که هرکدام بر جنبه خاصی از مشکلات دهان و دندان نظارت می‌کنند. ممکن است برای شما هم پیش‌آمده باشد که برای یک مشکل دندانی به دندان‌پزشک مراجعه می‌کنید ولی او شما را به یک دندان‌پزشک دیگر ارجاع می‌دهد. دلیل این کار به تخصص هر دندان‌پزشک برمی‌گردد. همه ما باید بدانیم که برای هر مشکل دندان، باید به چه دندانپزشکانی مراجعه کنیم؟ مثلاً اگر یک دندان‌درد ساده داریم با کدام دندان‌پزشک ملاقات کنیم؟ یا زمانی که قصد داریم ازدحام دندان‌های خود را اصلاح کنیم چطور؟ یا زمانی که می‌خواهیم خنده زیباتری داشته باشیم چطور؟ در ادامه این مقاله به جواب همه این سؤال‌ها و بیشتر می‌پردازیم و توضیح می‌دهیم که برای رفع هر مشکلی مراجعه به کدام پزشک بهترین نتیجه را برای ما دارد.

تفاوت دندانپزشک عمومی با دندانپزشک متخصص

در دندان‌پزشکی نیز همانند رشته‌های پزشکی شاخه‌های عمومی و تخصص داریم. هر دندان‌پزشک بعد از 6 یا 7 سال مدرک دندان‌پزشکی عمومی می‌گیرد سپس اگر علاقه‌مند به تخصص خاصی باشد اقدام به مطالعه تخصصی در آن شاخه می‌کند. به‌عبارتی‌دیگر مثلاً یک دندان‌پزشک عمومی می‌تواند عصب‌کشی دندان را انجام دهد و خوب هم انجام می‌دهد ولی اگر یک مورد پیچیده باشد ترجیح می‌دهد که این کار را انجام ندهد و آن را به متخصص آن حوزه ارجاع دهد تا کار به بهترین نحو انجام بگیرد.

اگر یک دندان‌پزشک عمومی قصد گرفتن تخصص در یکی از شاخه‌های موجود را داشته باشد، باید به مدت 3 تا 4 سال در این زمینه مطالعه کند تا مدرک تخصص را دریافت کند. تخصص‌هایی مانند متخصص عصب‌کشی، متخصص ارتودنسی، متخصص درمان ریشه و…در دانشگاه‌های کشورمان وجود دارد.

مشکلات رایج دندان را بشناسیم

بیشتر مردم کم و بیش با مشکلات رایج دندان‌ها مواجه شده و برای رفع یا پیشگیری از آن‌ها اقدامات مختلفی انجام داده‌اند. دو بار مسواک زدن در روز، کشیدن نخ دندان بعد از خوردن غذا از ساده ترین کارهایی هستند که می‌توانیم برای جلوگیری از آسیب به دندان‌ها انجام دهیم. در ادامه تعدادی از مشکلات رایج دندانی که ممکن است برای شما هم رخ دهد را بررسی می‌کنیم.

• بوی بد دهان
• پوسیدگی دندان‌ها
• بیماری و عفونت لثه
• سرطان دهان
• وجود زخم در داخل دهان
• ساییدگی دندان‌ها
• درد دندان
• ظاهر زشت دندان‌ها
• عفونت در ناحیه ریشه دندان
• اختلالات گیجگاهی- فکی

انواع دندانپزشکان متخصص

همان‌طور که گفتیم تخصص‌های دندان پزشکی متفاوت هستند و افراد با توجه به علایق خود آن‌ها را انتخاب می‌کنند و ادامه می‌دهند. در دندانپزشکی 9 تخصص به رسمیت شناخته شده‌اند که در ادامه هرکدام را مورد بررسی قرار می‌دهیم و به شما میگوییم که برای هر مشکل باید با کدام دندان‌پزشک ملاقات کنید.

متخصص ارتودنسی (ارتودنتیست)

این شاخه یکی از مهم‌ترین تخصص‌های دندان‌پزشکی است. جزو اولین تخصص‌هایی است که از دندان پزشکی عمومی جدا شده است. یک ارتودنتیست باید یک دوره 4 ساله رزیدنتی را پشت سر بگزارد تا قادر به انجام ارتودنسی باشد. مشکلاتی که باید برای رفع آن‌ها به ارتودنتیست مراجعه کنیم عبارت‌اند از

• اصلاح و رفع تراز نامناسب دندان‌ها
• اصلاح دندان‌های به اصطلاح خرگوشی که مشکلات ظاهری دارند
• درمان مواردی که دندان‌ها به صورت غیر طبیعی روی هم می‌روند
• اصلاح تناسب دندان‌ها در کنار یکدیگر
• درمان فشردگی بیش از حد یا فاصله‌های طبیعی بین دندان‌ها
• درمان مشکلات مربوط به مفصل دهان و رویش دندان‌ها
• جراحی فک و کمک به قرار گرفتن دندان‌ها در کنار یکدیگر به صورت مرتب
• بهبود ظاهری با صاف شدن دندان‌ها و ایجاد خنده‌ای زیبا

متخصص درمان ریشه (اندودنتیست)

متخصص اندودنتیست در درمان بافت‌های داخل دندان یا همان پالت (که در داخل تاج و ریشه دندان قرار دارد) تخصص دارد. زمانی که دندان پزشک عمومی با یک عصب‌کشی پیچیده روبرو می‌شود آن را به اندودنتیست ارجاع می‌دهد. در واقع تخصص این شاخه درمان ریشه و انجام عصب‌کشی‌های سخت و پیچیده است. در قسمت پایین تعداد از مشکلاتی دندانی که فقط با وجود یک اندودنتیست حل می‌شود را به شما معرفی می‌کنیم.

• درمان دندان‌هایی که التهاب و عفونت ریشه ‌دارند.
• درمان کیست ریشه دندان‌ها
• درمان عفونت لثه و عفونت‌هایی که در قسمت ریشه قرار دارند و جلوگیری از گسترش آن‌ها
• درمان دندان‌های شکسته
• انجام جراحی‌های متفاوت در قسمت لثه و ریشه دندان‌ها
• درمان درد و ورم ناشی از عفونت و مشکلات ریشه
• عصب‌کشی دندان‌های بیماران خاص
• عصب‌کشی دندان‌هایی که قبلاً عصب‌کشی ناموفق داشته‌ و دچار عفونت شده‌اند.

متخصص دندانپزشکی ترمیمی و زیبایی

این شاخه بخش عظیمی از مشکلات دندانی را حل می‌کند. متخصصان این شاخه باید دوره 3 ساله رزیدنتی را گذرانده و سپس مشغول کار شوند. وجود دایره فعالیت گسترده برای متخصصان دندان پزشکی ترمیمی و زیبایی باعث شده است که این شاخه بازار کار خوبی داشته باشد. این متخصصان فعالیت‌های زیر را انجام می‌دهند.

• دندان‌های پوسیده را ترمیم و بازسازی می‌کنند.
• پر کردن دندان‌ها (فیلینگ)
• ترمیم و پر کردن دندان‌ها با روش ترمیمی پرسلن
• انجام ترمیم‌هایی برای بهبود زیبایی ظاهر دندان‌های افراد (ونیر و لمینیت)
• اصلاح دندان‌های نامنظم با استفاده از ترمیم
• انجام کارهای ترمیم بعد از جراحی فک و دهان
• اجرای ترمیم‌هایی برای پیشگیری از فرسوده شدن دندان‌ها
• بلیچینگ یا سفید کردن دندان‌ها با استفاده از مواد مخصوص
• انجام کامپوزیت و آمالگام

متخصص دندانپزشکی کودکان

در همه رشته‌های پزشکی یک شاخه جدا برای کودکان وجود دارد. دندان کودکان نیز حساسیت بالایی دارد پس خدمات مربوط به آن باید با دقت و توسط متخصص آن انجام شود. دوره رزیدنتی این شاخه 3 ساله است. متخصصان دندان پزشکی کودکان بر چگونگی و روند رویش دندان‌های کودکان نظارت می‌کند. حوزه فعالیت دندان‌پزشکان کودکان به صورت زیر است.

• پوسیدگی دندان کودکان را تشخیص و درمان می‌کنند.
• توصیه و مراقبت‌های بهداشت دهان و دندان برای کودکان
• تشخیص مشکلات احتمالی مرتبط با رشد دندان‌های کوکان
• مشاوره دادن به والدین برای محافظت از سلامت دندان فرزندان خود
• انجام ترمیم‌های دندانی مانند فیلینگ برای کودکان
• درمان شکستگی دندان کودکان
• مشاوره و رفع استرس کودکان در هنگام مراجعه به دندان‌پزشک

متخصص بیماری های لثه (پریودنتیست)

یک پریودنتیست باید دوره 3 ساله رزینتی را طی کرده و سپس در این حوزه مشغول به کار شود. معمولاً به دلیل بالا رفتن سن یا دلایل دیگری لثه‌ها دچار بیماری می‌شوند و اگر به موقع درمان نشوند ممکن است دندان‌های فرد را از بین ببرد. در ادامه شما را با لیست کاملی از فعالیت‌های یک پریودنتیست آشنا می‌کنیم.

• تشخیص و درمان بیماری‌هایی مانند پریودنتیت (التهاب بافت‌های حاشیه دندان‌ها) و التهاب لثه
• انجام کارهای لازم برای پیشگیری و مراقبت از لثه
• درمان و جلوگیری از گسترش عفونت‌های لثه
• ارائه مشاوره و توصیه‌هایی برای مراقبت از لثه
• درمان تحلیل لثه
• جراحی و پیوند لثه
• جراحی ایمپلنت
• جراحی و پیوند استخوان فک

متخصص رادیولوژی فک و صورت

زمانی که شما به دندان‌پزشکی مراجعه می‌کنید قبل از اینکه روند درمان شما را آغاز کنند برای بررسی دندان‌های شما از شما می‌خواهند که یک عکس رادیولوژیک از دندان‌های خود تهیه کنید؛ مثلاً فرض کنید شما می‌خواهید دندان‌هایتان را ارتودنسی کنید در این صورت ارتودنتیست نیاز دارد که ابتدا از وضعیت دندان‌های شما باخبر باشد. پس شما را به یک متخصص رادیولوژی ارجاع می‌دهد تا تصاویر رادیولوژیک از دهان شما تهیه کند. یک متخصص رادیولوژی فک و صورت می‌تواند با توجه به درخواست دندان‌پزشک رادیوگرافی‌های تک دندان، چند دندان (پری اپیکال)، سی‌تی‌اسکن و MRI را برای شما انجام دهد. حال برای چه مشکلات دندانی باید با متخصص رادیولوژی فک و صورت مراجعه کنیم؟ برای جواب این سؤال به موارد زیر دقت کنید.

• مشکلات فک و دندان‌ها
• تشخیص شکستگی استخوان فک و صورت
• نظارت بر چگونگی رشد فک ئ دندان‌ها در کودکان
• تشخیص و نظارت بر روند درمان بعد از عمل جراحی فک و صورت
• تشخیص کیست و عفونت‌های فک
• تشخیص چگونگی قرارگیری دندان عقل و تأثیر آن بر دندان‌ها مجاور
• نظارت بر فرم دندان‌ها پس از انجام ارتودنسی

متخصص آسیب شناسی دهان، فک و صورت (پاتولوژیست)

این شاخه از تخصص‌های دندان‌پزشکی به مطالعه و تحقیق روی بافت‌های خارج شده از دهان و دندان بیماران می‌پردازد. معمولاً بافت‌های دهان بیماران را از دندان‌پزشک‌ها تحویل می‌گیرد و آن‌ها را در زیر میکروسکوپ‌های متعدد و در آزمایشگاه‌ها بررسی می‌کند و در مورد ماهیت بیماری‌ها تحقیق می‌کند. متخصصین این شاخه ارتباط مستقیمی با بیماران ندارند. در ادامه بررسی می‌کنیم که یک پاتولوژیست چه مشکلات دندانی را می‌تواند برای شما حل کند.

• تغییرات غیر طبیعی بافت‌های دهان را تشخیص و بررسی می‌کند.
• ورم‌ها و توده‌ها یا تغییرات پاتولوژیک را تشخیص و ارزیابی می‌کند.
• تشخصی بیماری‌های بافتی
• تحقیق در مورد ظاهر شدن علائم نامشخص در دهان بیماران
• انجام آزمایش‌های پاتولوژیک برای مشخص کردن بیماری و ارزیابی آن

متخصص پروتزهای دندانی و ایمپلنت (پروستودانتیست)

این متخصصین بیشتر در زمینه بازیابی دندان‌ها آسیب دید و جایگزین کردن دندان‌ها فعالیت دارند. دوره رزیدنتی این کار 4 ساله است. کار یک پروستودانتیست بیشتر جنبه زیبایی دارد امروزه بیشتر بازیگران و افراد معروف برای داشتن خنده‌های زیباتر به این متخصصان مراجعه می‌کنند. در ادامه حوزه‌های فعالیت این متخصصان را برای شما بازگو می‌کنیم.

• جایگزینی و کاشت پروتزهای دندانی به جای دندان‌هایی که از دست‌ داده‌اید.
• نصب ایمپلنت‌های دندانی
• تعویض پروتزهای دندانی قدیمی با پروتزهای جدید
• اجرای پروتزهای دندانی ثابت مانند روکش‌های تمام سرامیک، فلز سرامیک و تمام فلزی (طلا و یا آلیاژها)
• تطبیق پروتزهای دندانی با ساختار فک بیمار
• ارائه مشاوره و توصیه‌های پزشکی در این زمینه
• تصحیح مشکلات و نواقص ایمپلنت‌هایی که در گذشته تولید شده است.

متخصص دندانپزشکی جامعه‌نگر

هدف از ایجاد چنین شاخه‌ای از تخصص‌های دندان‌پزشکی آگاه‌سازی جامعه از بهداشت و سلامت دندان‌ها است. متخصصین این شاخه بعد از گذراندن دوره 4 ساله فارغ‌التحصیل می‌شوند و به عنوان اساتید دانشگاهی این امور را به مجریان آموزش می‌دهند. مجریان نیز این مطالب را به مدرسه‌ها و مهد کودک‌ها منتقل می‌کنند. مهم ترین فعالیت‌هایی که این متخصصین انجام می‌دهند عبارت است از

• ارائه آموزش‌های بهداشت دهان و دندان برای پیشگیری از بیماری‌های مختلف دهان و دندان
• ارائه راهنمایی و مشاوره در مورد مشکلات دندانی و بهداشتی
• نظارت بر برنامه‌های مدارس برای رعایت بهداشت دهان و دندان‌ها
• همکاری با حوزه‌های بهداشت و درمان برای گسترش برنامه‌های بهداشت دهان

سخن پایانی

همان‌طور که گفتیم دندانپزشکی شاخه‌های مختلفی دارد و هرکدام از آن‌ها در حوزه‌های متفاوتی فعالیت دارند. مطالعه این مقاله به شما کمک می‌کند متوجه شوید که برای هر مشکل دندان، باید به چه دندانپزشکانی مراجعه کنیم؟ سلامت دهان و دندان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است پس آن را جدی بگیرید و توصیه‌های پزشکان را برای سلامتی دهان و دندان خود به بهترین شکل انجام دهید. مراجعه به یک کلینیک دندان‌پزشکی که در همه حوزه‌ها متخصص داشته باشد باعث می‌شود که تمام مشکلات دندانی شما به بهترین نحو رفع شود.

سوالات متداول